Podatek katastralny od nieruchomości - czym jest i czy obowiązuje?

Czym jest podatek katastralny od nieruchomości?

Podatek katastralny to jeden ze sposobów opodatkowania nieruchomości. W tym modelu wysokość podatku jest uzależniona od wartości nieruchomości. Podatek katastralny należy do podatków majątkowych, do których zalicza się też m.in. podatek od nieruchomości czy podatek od powierzchni handlowej. Definicja wskazuje, iż jest on określany ad valorem, co z języka łacińskiego oznacza "od wartości".

Określenie "podatek katastralny" pochodzi od zwrotu "kataster nieruchomości", czyli inaczej rejestr nieruchomości. Obecnie w Polsce rolę tę pełni rejestr ksiąg wieczystych.

W krajach Unii Europejskiej stawki podatku katastralnego najczęściej wynoszą od 0,5% do 3% wartości nieruchomości. Przy czym przepisy różnią się w zależności od państwa. Wysokość podatku katastralnego obliczana jest raz do roku. Właściciel nieruchomości płaci podatek katastralny jednorazowo lub w czterech ratach proporcjonalnych.

Choć podatek katastralny jest podatkiem od nieruchomości, zasady jego naliczania znacząco różnią się od tego podatku, który obowiązuje w Polsce.

Podatek katastralny jest bardzo istotnym źródłem dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Jednak dla właścicieli nieruchomości stanowi znacznie większe obciążenie niż podatek od nieruchomości w formie, którą znamy obecnie.

Definicja nieruchomości podlegających opodatkowaniu

Podatek katastralny obejmuje wszelkie nieruchomości - mieszkania prywatne i firmowe, budynki, a także grunty.

Poddanie ocenie wartości danej nieruchomości nie jest sprawą prostą. W krajach, w których obowiązuje podatek katastralny, wartość nieruchomości określona zostaje urzędowo. Zapobiega to próbom zaniżania wartości nieruchomości w celu obniżenia wysokości daniny. Publikowane każdego roku tabele określają wartości nieruchomości na podstawie czynników takich jak położenie nieruchomości, jej rodzaj i powierzchnia, prestiż lokalizacji, przeznaczenie, czy chociażby ceny rynkowe w danej lokalizacji.

Ze względu na konieczność aktualizacji wartości nieruchomości, okresowo dokonuje się ich taksacji. W tym celu powołany zostaje rzeczoznawca majątkowy - na podstawie map i tabel taksacyjnych reprezentujących daną gminę tworzona jest ocena wartości nieruchomości.

Czy podatek katastralny obowiązuje w każdym kraju?

Podatek katastralny to rozwiązanie szeroko stosowane na całym świecie, szczególnie w państwach wysoko rozwiniętych. Nie jest jednak rozwiązaniem powszechnym i uniwersalnym. Przyjął się w wielu krajach Unii Europejskiej, m.in. w Niemczech, Francji czy na Litwie. Krajami, w których obowiązuje podatek katastralny, są też np. Wielka Brytania i USA.

Istotną zaletą wprowadzenia podatku katastralnego jest motywowanie właścicieli do użytkowania nieruchomości, a nie ich gromadzenia. Pośrednio napędza to podatek dochodowy, jest też korzystne dla młodych osób, które dopiero się dorabiają.

Kto jest zobowiązany do płacenia podatku katastralnego?

Generalnie zobowiązanymi do zapłaty podatku katastralnego są wszyscy właściciele nieruchomości komercyjnych i prywatnych. Nie ma przy tym znaczenia ani wielkość nieruchomości, ani dochody podatnika, ani przeznaczenie gruntu czy lokalu na cele prywatne lub na cele działalności gospodarczej. W podatku katastralnym liczy się wyłącznie wartość nieruchomości.

Podatek katastralny najbardziej obciąża właścicieli nieruchomości luksusowych, które nie przynoszą dochodu. To np. pustostany, lokale nie oddane na wynajem, wille czy luksusowe apartamenty.

Wysokość podatku katastralnego zależy od stanu posiadania, w tym wypadku wartości nieruchomości, a nie od dochodów podatnika. Co istotne, nie płacą go osoby wynajmujące mieszkanie czy budynek. Spoczywa bowiem wyłącznie na właścicielach.

Zwolnienia z podatku katastralnego - kiedy można uniknąć opłaty?

W krajach, w których obowiązuje podatek katastralny, funkcjonują też różnego rodzaju ulgi i zwolnienia z tej daniny. Przy czym przepisy różnią się w zależności od kraju. Na przykład w Wielkiej Brytanii podatkiem katastralnym nie są obarczone osoby niepełnosprawne, samotne oraz studenci, mimo że dana nieruchomość stanowi część ich majątku.

Jeśli w przyszłości podatek katastralny zostanie wprowadzony w Polsce, zapewne też będzie można liczyć na różnego rodzaju zwolnienia. Według wszelkich przesłanek, miałby on nie obowiązywać właścicieli wyłącznie jednej nieruchomości. Prawdopodobnie wprowadzone zostałyby ulgi np. dla działalności leczniczej związanej z udzielaniem świadczeń zdrowotnych. Na obecnym etapie są to jednak wyłącznie domysły.

Podatek katastralny a podatek od nieruchomości - różnice i zależności

W przeciwieństwie do podatku katastralnego, podatek od nieruchomości uzależniony jest nie od wartości, ale od powierzchni nieruchomości, jej przeznaczenia oraz stawek. Zgodnie z przepisami ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, maksymalne stawki podatków są co roku określane przez Ministerstwo Finansów. Natomiast ostateczny ich wymiar ustalają jednostki samorządu terytorialnego - miasta lub gminy.

Większy podatek od nieruchomości zapłacimy za budynki, lokale czy grunty wykorzystywane w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Najniższe stawki podatkowe obowiązują dla nieruchomości użytkowanych na własne cele mieszkaniowe.

W podatku katastralnym nie ma znaczenia ani powierzchnia, ani przeznaczenie nieruchomości. Liczy się wyłącznie jej wartość. Załóżmy, że za mieszkanie prywatne o powierzchni 50 m2 właściciel płaci dziś około 50 zł rocznie. Przyjmując, że w większym mieście wartość takiego lokalu wynosi około 500 tys. zł, wprowadzenie podatku katastralnego 1% podniosłoby tę kwotę do 5 tysięcy złotych!

Niezależny od przeznaczenia nieruchomości podatek katastralny ma jednak swoje zalety. To m.in. ograniczenie szarej strefy podatków lokalnych, zwiększenie dostępności domów i mieszkań na rynku nieruchomości, czy chociażby proporcjonalne rozłożenie ciężaru podatkowego na społeczeństwo.

Podatek katastralny w Polsce – najważniejsze informacje

Co jakiś czas w mediach pojawiają się informacje o rozważaniu przez rząd wprowadzenia podatku katastralnego w Polsce. Do tej pory jednak nie zostały podjęte w tym kierunku żadne działania. Niewątpliwie taka zmiana podniosłaby wpływy do budżetów miast i gmin. Jednak dla właścicieli nieruchomości stałaby się ogromnym obciążeniem.

Ile miałby wynosić podatek katastralny w Polsce? Zapewne byłby zbliżony do stawek obowiązujących w innych krajach Unii Europejskiej. Ustawodawca rozważał m.in. opodatkowanie podatkiem katastralnym wyłącznie drugiej i kolejnych nieruchomości będących w posiadaniu jednego podatnika. W założeniu takie rozwiązanie obciążałoby najbogatszych oraz inwestorów. Aktualnie jednak żaden z polityków nie podjął tematu wysokości stawki podatku katastralnego. Ministerstwo Finansów zapewnia, że nie prowadzi żadnych prac mających na celu uchwalenie przepisów dokonujących takich zmian.

W praktyce wprowadzanie w Polsce podatku katastralnego najprawdopodobniej doprowadziłoby do drastycznego załamania na rynku nieruchomości. Wszystko przez znacznie wyższe niż obecnie podatki, a co za tym idzie wzrost cen mieszkań oraz kosztów najmu.

Podatek katastralny – czy zostanie wprowadzony?

Na pytanie, czy podatek katastralny zostanie wprowadzony w Polsce, nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Aktualnie kryzys gospodarczy, bardzo wysokie ceny mieszkań i materiałów budowlanych i tak już znacząco obciążają rynek nieruchomości i utrudniają życie tym, którzy nieruchomości mają lub chcą je kupić. Trudno jednak przewidzieć, jakie zmiany wprowadzi ustawodawca, by zwiększyć wpływy samorządów. Pojawiają się też głosy wskazujące na korzyści, które rząd polski widzi w zamianie obecnego podatku od nieruchomości na podatek katastralny. Warto więc na bieżąco śledzić nowości w przepisach prawa podatkowego.